Institucionaluno, Kosova sila barvalipya thay demokratikune hakaya, konstitucia thay sah olaki legistracia koya garantinela o yekhune hakaya sakole komuniteteske. Yekhipe,  multietniciteti thay diversiteti si temeli e may uqe aktesko e yuridikune themesko, kote ano thavd e Kosova sila definicia vash multietnikuno malipe. Ini ano simbolikuno gojalipe, buderuno komuniteti thay odova haricuno, arakhela peste ano yekhuno reprezentipe ano themesko flago, e yekhe qerena, niyekh may baro numay yaver e yaverendar.

 

Akavutno insitucialuno astaripe bi dikhindoy avela kotar o buderuno komuniteti. Odova si propozipe e mashkarthemutnengo, kote o reprezentia e buderune komunitetesko ani Kosova vakerde “va” numay ini “va” thay shukar kay ini si kayeka. Odoleske kay akava kosovako malipe ji adive, ani bari masa o hakaya dikhela sar diso so dela na numay sar diso so perela oleske bizo ulavipe. Akava may shukar dikhlola ano nekobar deklaracie ini e publikune tipeske “Niyekh sar ani Kosova na dengya hakaya e minoritetyenge”.

 

Ini kay vash te cidingyon kotar o diskutipe vash e Konstitucia, krisya thay kriseske mekanizmya, ekzistinela yekh duyaripe shukarno thay dikhlardo mashkar odova so hramingyola ano lila thay sah astarno integripe e komunitetyengo. Akava ovela kana kergyola lafi vash o elementarune hakaya. Ekonomikuni situacia thay socialuni mashkar o komunitetya ulavgyola drastikuni, servisipya ano edukipe thay butikeripe nane yekhuno, sar kay nane reslo akava, upral o nekobar komunitetya upral olende si ini anglo krisipya thay steriotipya.

Akala agorutne but ver si ini sheruno bangipe vash te keren yekh ambienti kova dela shaipe vay shanca yekhuni vash sakova. Yekh akavutno ovipe, may buderi kerela pharipe ko roma, ashkalie thay ejiptianya. Stigmatizipe mamuy olende mothavena yaverune  raportya themutne thay mashkarthemutne sakova vakti. Odova si but hor ano amaro malipe, odoleske ini o diskriminipe mamuy akala trin komunitetya si akceptuno, but ver direktuno thay inderektuno.

 

Ini kay si strategie thay yaverune proyektia, akaya forma racyuni na kerdilo manglardo maripe. Odoleske, praktike diskriminipaske mamuy o roma, ashkalie thay egipqanya but ver arakha normalizune. Arkha ano skoe kana o siklovne akale komunitetyengo ulavgyona kotar o albanyune siklovne. Arakha olen ano kafiqya, kote o jene e komunitetyengo na akceptinena olen, upral osah si amen terminologie diskriminipaske thay ulavipaske numay sakodivune ano privatune ambientia, si prezentuno na but ver ini ano publikune diskutipya.

 

Adresipe akale problemyengo na sine niyekh ver, ini e strategia thay yaverune programia sine e budripea, numay phiravgyola o realuno integripe. Nane konkretune bajakya vash avipe, kola sigurinena o sah astaripe thay yekhipe ano edukipe vay buti thay shukarno reprezentipe ano institucie sar dikhlarela o krisya. Akava na ovela. Akava aqhona sakana problemia bersh palo bersh. Ini o progrresesko raporti akava bersh e Evropake Konsilesko ri leparde akala ushavipya.

 

Akale problemyenge, raporti refiringyola sar purane ovipya, thay e hakoa odoleske vash kayeka aqhile. Bi khuvde ano diskutipya thay konkretune ovipya, te dikhlol kobar sine prioriteti o probleia akale trin komunitetyengo etnikuno ano palune bersha. Kobar ver vakerdilo vash o themesko nivelo vash sostar avela akava diskriminipe mamy olende kova kerela baripe numay duy trin dive kana inardile o yakaha kotar olenge problemia sakodivune numay ano hramipe olende nacionalune divesengo?

 

Leparno proyekti financiringyola kotar o proyekti “Socialuno Hako vash o Roma, Ashkalie thay Egipqanya” kova implementingyola kotar o konsorciumi astarno kotar Terre des hommes Kosova, Avazo e Romengo, Ashkaliyengo thay Egjipqanyengo thay HEKS/EPER.