Roli e mediengo ano raportipe e diskriminaciako e komunitetyengo Roma,  Ashkalie thay Egjipqania

Ilire ZAJMI -RUGOVA

Medie silen yekh zoralipe ano publikuno gojalipe thay zorakarena amalipesko pratsav, odoleske ovipe sar on transmetinena mothavipya vash o ekspozime grupe mamuy e diskriminacia si ayekha mahatno. Mediatikune mesazhia but ver si phere e steriotipyencar thay si orientime ayekha kharde norma e klikipaski, odoleske o kvaliteti thay pakyavipe e informaciako koya mothavgyola but ver si yekh mahatnipe duyriguno.

Ayekha o nacionalune medie sar odola lokalune, but ver na mangena o teme kola phanglona e komunitetyencar thay problemi e diskriminaciako ano yaverune umalya.

Si obligipe e mediengo kay te angazinel e zurnalisten ani yekh aktivuni opozicia thay konstriktivuni mamuy e diskriminacia bazerimi ani etnikuno avipe, racyuni, relgiuni, polyuni thay seksualuno orientipe.

Ano akava konteksti, o medie khelena yekh mahatno roli. Na numay kana vakergyola vash mediatikuno than kova dedikingyola vash o problemia kolencar o komunitetya, Roma,  Ashkalie thay Egjipqania ani Kosova, numay ini maripe e diskriminaciako kova ovela akale komunitetyengo.

Ani Kosova, komunitetya silen than shukarno ano medie audio vizialune sar kay odola online, ano kola mothavgyona olenge aktivitetya.

Publikuno Transmeteri Kosovaki Radio Televizia, sile misia vash transmetipe e programengo ano qhibya e komunitetyengo kola jivdinena ani Kosova. Programia ano qhibya e komunitetyengo Roma, Ashkalie thay Egipqanya silen karakteri promovipe  e dialogosko mashkar o komunitetya kola jivdinena ano amaro than.

Akaya misia RTK realizinela ano nekobar ovpiya, ini odova prekal nevipyengi edicia thay emisie sar so si: dizune nevipya NEVIPE ani romani qhib, kurkeski magazina Yekhipe, sar kay nevipya ani ofisialuni web qham e RTK –ski, RTKlive. Na numay si magazina kurkeski pe romani qhib transmetingyola ano RTK 2,  kanali pe serbyuni qhib emitingyona ini duy programia kola si vash o komunitetya Ashkali thay Egjipqania “  Zëri i ashkalinjëve”  thay “ Ora egjiptiane”.

Sar ani televizia ayekha ini ano Radio Kosova dendilo than vash o programia pe romani qhib. Ano duyto kanali ani Radio Kosova, emitingyola yekh oryuno programi, e informaciencar thay autoralune rubrika, kola prezentinena aktivitetya, intervistinena yaverune personaliteten e interesea thay promovinena romani muzika.

Akava than programesko radio-televiziako thay sahastaripe kola emitingyola vash o romano, ashkalyuno thay egipqanyuno komuniteti ano publikuno transmetipe, si krisyuno obiligipe kola pharena shukar o mangipya vash informipe audiencako vash koya dedikingyola. Numay yekha akavutno ovipe  nashti vakergyola vash o komercionalune televizie thay online medie.

Pakyavutne medie agorinena yekh shukarni buti kana vakergyola vash raportipe akale komunitetyengo thay ovipencar kolencar astargyona, numay medie kola marnape vash klikipya, kerena fokusi ano raportipe sensacionaluno kova janela te ingarel ano konflikti, koshibaski qhib thay stigmatizacia, na numay ano than vash maripe e diskriminaciako, inargyola korkore ano mediumya kola diskriminena ani etnikuni baza.

Akavutne ovipya, may buderi ano online mediesine buderi ano palune bersha.

Profesionalune medie, na numay raportinena ano balansyuno ovipe, bi rigyune thay ano etikuno ovipe vash o puqipya kola phanglona e diskriminacia e komunitetyengo Roma, Ashkalie thay Egipqanya manglape sine te servisinen ini sar ovipe yekhe katalizatoresko kote prekal o raportipe thay deyipe e pakyavutne inofrmaicako te kerel sine shaipe ano vazdipe e gojalipesko vash raportipe e diskriminaciake ovipeyngo akale komunitetyngo.

Naturalitetea si but pozitivune ovipya vash ilustracia, kana o medie dende avazo e bi hakipeske thay diskriminaciake sar hako vash butikeripe, hako vash edukipe, saslaripe, phare jivdipaske kondicie thay yaver. Thay akala ovipya palo so ule medialune, kerde shaipe kay te lelon adekvatune mase kotar o respondime institucie, civilyuno malipe thay yaver.

Medie  khelena mahatni rola ano gojalipe e publikako vash raportipe e diskriminaciako thay maripe e stereotipyengo ani etnikuni baza e racaki. Odova manglape te motivi vasg dizune kay te raportinen ovipya diskriminaciake, kerindoy olen publikime, treterindoy olen e profesionalizmea thay ano dinyitetuno ovipe.

Yekh ledeyipe e mediako e Nacionalune Platforma vash Garavipe kotar e Diskriminacia, ayekha ka khelgyol sine mahatni rola.

Informacie e raporteske publikimo kotar Ofisi vash Shukarno Raipe e Sheruneministreske Ofisesko, mothavela kay ano 6 palune maseka sine bayaripe e raportipesko e diskriminaciako mamuy o komunitetya Roma, Ashkalie thay Egipqanya.

Vash o 17 maseka jipe 1 decembri e nakhle bersheste raportisale 41 ovipya e diskriminaciake e jenenge kotar o komunitetya, Roma, Ashkalie thay Egjipqanya.

May buderi diskriminipe, prekal o arakhipya raporti kova si publikimo, si kerdo ano edukipe, saslaripe, butikeripe thay socialune servisipya, astaripe thay institucialuno diskriminipe.

Platforma sito kerdi pe 2022, numay olako resipe si te kontribinel ano maripe e diskriminaciako mamuy o komunitetya Roma, Ashkalie thay Egipqanya deindoy servisipe may lokho mamuy o dizune vash te raportinen ovipya diskriminaciake, referipe olengo ano manglarde institucie thay informipe e legislaciako vash kova garantinela hako e komunitetyengo Roma, Ashkalie thay Egipqanya.

Leparno proyekti implementingyola kotar e BRO MCK, financiringyola kotar o proyekti “Socialuno Hako vash o Roma, Ashkalie thay Egipqanya” kova implementingyola kotar o konsorciumi astarno kotar Terre des hommes Kosova, Avazo e Romengo, Ashkaliyengo thay Egjipqanyengo thay HEKS/EPER.

#socialjusticeforromaashkaliegyptians