Zurnalista Nora Gjuzi sila misia te marelpe vash o anglokrisipya mamuy o haricune komunitetya ani Kosov, qhivgya peske yekh resipe: kay sakana zurnalista ka shay te ovel o avazo vash o problemia pere komunitetesko odova egipqanyuno. Na numay akale komuniteteski.

Zurnalista kotar o multietnikuno Prizreno vakerla sakoya ver kontaktiringyola kotar o dizune vash te lelpe olenge problemyencar.

“Phari ekonomikuni situacia, na garisarne bukyake, nanipe infrastrukturako. Ko paluno vakti sito mothavdo pandar yekh ver o fenomeni e skolake mukipesko”, vakergya e Zurnalista Gjuzi.

Vash emisia e 27 aprileski, Zurnalista Gjuzi koya ayekha si moderatora akale emisiaki koya mothavgyola yekh ver ano kurko ano RTK1, gatisargya storia vash o komuniteti kova jivdinela ano gav Serbobran thay Zallq e Istogesko.

Ano mashkar e divune pharipyengo, dizune e gavesko Sebrobran jivdinena ini e dara kay sakoya ver kana si peripya olenge khera shay lela o pani.

Sanja Selimoviq, dizuni ano gav, vakerla vash e Zurnalista Gjuzi kay sine phare kay angluni ver lela o pani akala khera.

Mashkar o sah pharipya, Selimoviq vakerla kay olake qhavore nakhena ani skola “ Akana ini e tikni qhay sherdela e skola. Numay si phare”, vakerla e Selimoviq vash e Gjuzi.

Bistardo Zanati

Zurnalista Gjuzi ano agor e prillesko vizitingya ini o gav Zallq e Peyako. Odote shungya o lafya vash o Izet Kameray kova korkore dikhela e jivipyen. Ov ini kerela muraipe e bakyengo.

“Akana si sezona vash muravipe odoleske kay si tatipe. Vakti muravipesko sherdingya anglo duy kurke. Siam dosna hari muravipea, numay shukar si, kay akana sherdingyam”, vakerdo o Kameray zurnalistake kotar o RTK.

Prekal o Kameray, kana avela o vakti e muravipesko e bakrengo ovela shukarni atmosfera ano gav Zallq.

“Si hari phari, numay akana iklile o maqine vash muravipe si hari may lokhe vash te kere muravipe e bakrengo. May angle kergam e qhinipa vastencar, numay akana si maqine e muravipeske thay ovela lokhi buti. Manglape mange desar 8 minutya vash te muravav yekh bakrani”, vakerla o Kameray zurnalistake emisiako “Ora egjiptiane”.

Kameray vakerla kay si nanipe e butikerutnengo. Akava kergya phare e buti, kote prekal oleske avela ini pokipe.

“Pokipya sima shukar, numay hari si amen problemi e butikerutnencar. Nane amen butikerne koba manglape. Te ovel sine ka qhivav pi buti sine, numay palem shukar desar te besav”, vakergya o Kameray.

Vash muravipe e baranengo thay qhivipya, Kameray azutisalo ini e yaverune subvenciencar.

“Granti lelu kotar IOM thay Komuna Istog. Azutinde amen thay akava si baro azutipe. Manglape sine te pokina korkore. Numay akana si amen o maqine.  Akava dengya amen but motivi osoleske kay palo maripe niyekh nane dikhlo amen. Numay akana si amen but pakiv thay mangipe. Ji akana siam but qalarne”, vakergya o Kameray.

Vash o Izet Kameray, muravipe e bakranengo si but numay e sakodivune bukyatar. Vakerla kay si ovipe jivdipesko thay mahatno kotor e kulturake identitetesko.

Ano vakti kana e tradicia nashalgyola mamuy o modernizipe, muravipe e bakranengo aqhola mahatnipe e garavipesko thay zoralipesko e lokalune kulturako. Raportipya sar akava e mukyako e Izet Kameray, Gjuzi vakerla kay si shaipya kay o haricuno komuniteti kay tena mothavgyol numay olengo pharo jivdipe.

“Ano buderune teme tretiringyola o haricuno komuniteti, sakova ver  phare situacia, phare kondicie socioekonomikune. Ayekha, alo jiko zoralipe e anglokrisipyengo kola o albania sinelen vash o komunitetya roma, ashkalie thay egiptyania”, vakerla e zurnalista Gjuzi.

“ Si akava mothavipe kay sar maglape te potretizinen e komunitetyen thay vash akava anaka e emocialune storiencar avena yaverune triumfipya, yaver azutipya te sine kay treteringyola yekh tema vash o haricune komunitetya thay bazirimo ano olengo jivdipe, tretiripe akale temengo vash o komunitetya ani akaya forma iklola kay e mangipe numay na mangipea te anglokrisingyon may buderi”, vakergya oy.

Gjuzi insistinela kay si tentative kay o zurnalistya kay te oven avazo akale komunitetyengo.

“Rodingyola kay may buderi te fokusiringyova ko jene e komunitetyenge thay na ano yaver ovipya, ano buderi ovipya amen shay ova ini avazo olengo”, vakergya e Gjuzi.

Maripe e dezinformaciako thay propadangako

Autora emisiako “Ora egjiptiane” vakergya ini vash maripe e dezinformaciako ko haricune komunitetya.

“Yaverune BRO kerde but vash o maripe e dezinformaciako vash o komunitetya e yaverune proyektencar, ano niveli lokalino ayekha ini centraluno”, vakerla oy.

Dengyola nota kay ji akana na sine ovipya e dezinformaciako ko haricune komunitetya.

Ano tentipe kayte margyol e dezinformacia thay propaganda ko haricune komunitetya, si puterdo ini e medialuni platforma “Factorial”.

“Factorial” si medialuni platforma puterdi ano aprili 2024 bersheste, prekal o proyekti “Maripe e dezinformaciako thay propagandako prekal o edukipe medialuno vash o haricune komunitetya ani Kosova” financirimo kotar o Yekhune Amerikake Thema ani Kosova, e grantea vash e gazeta online Reporteri.net.

Ano yekh mothavipe akale platformako vakergyola kay resipe si narativuni zurnalistika ano sheruno res vash komunitetya, ashkalie, egipqanya thay roma numay may buhle.

“Azutindoy kritikune debate, amaro avazo sile misia vash te kerel, garavel thay buhlarel mahatne informacie vash komunitetya ano garavipe olenge haayengo, adresipe puqipyengo thay yaverune pharipyengo kola qalavna olen.”, vakergyola ano penjaripe akale platformako.

“Amari Platforma sila res te kerel yekh informativuno truyalipe thay azutipe e komunitetesko sigurindoy qaqune informacie, obyektivune thay phanglo o lokalune puqipya thay globalune kola qalavla olen”, vakergyola may buhle.

“Factorial” si angazhimo vash reprezentipe thay te azutinel sah grupe thay interesia e komunitetyengo, sigurindoy olenge avazya te shungyon thay te dengyon nota ani umal amare editorialesko.

“Amen kera buti e transparenca thay deyipelafesko anglo amare komunitetya, angazindoy mothavdoy ammare decisipya thay te akceptinen konstruktivune kritike vash te laqhara amaro pratsav thay amaro pheripe”, vakergyola ano penjaripe.

Ko mashkar vakti, Gjuzi insistinela kay o yaveripya ano servisipe e kosovake mediengo ano olengo raportipe sar kerena akava vash o haricune komunitetya.

“Odoleske kay ano momenti kana o jene e komunitetyenge dikhena kay nane shukaripe, automatikipea avela ji ano demotivipe kay te oven kotor e yaveripesko e situaciako thay keripe e politikengo vash dezinformacie”, vakergya oy.

Akava artiklo si realizimo kotar o gazetako online Reporteri.net, vash thay ano ramie proyektesko “Luftimi i dezinformimit dhe propagandës përmes Edukimit Medial për komunitetet joshumicë në Kosovë”, “Maripe e dezinformaciako propagandako prekal o Medialuno Edukipe vash o haricune komunitetya ani Kosova”, financirimo kotar o granti e Amerikake ambasadako ani Prishtina. Godinipya, agoripya thay konkluzie vay rekomandipya mothavde akate si autoryenge thay na mangipea mothavela pratsav e Themeske Departamentesko.